๐ 6. เคाเคฐเค๐
เคธंเค्เคा เคฏा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคे เคिเคธ เคฐूเคช เคธे เคตाเค्เคฏ เคे เค เคจ्เคฏ เคถเคฌ्เคฆों เคे เคธाเคฅ เคเคจเคा (เคธंเค्เคा เคฏा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคा) เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคธूเคिเคค เคนो, เคเคธे (เคเคธ เคฐूเคช เคो) 'เคाเคฐเค' เคเคนเคคे เคนैं।
เค เคฅเคตा- เคธंเค्เคा เคฏा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคे เคिเคธ เคฐूเคช เคธे เคเคจเคा (เคธंเค्เคा เคฏा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคा) เค्เคฐिเคฏा เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคธूเคिเคค เคนो, เคเคธे (เคเคธ เคฐूเคช เคो) 'เคाเคฐเค' เคเคนเคคे เคนैं।
เคเคจ เคฆो 'เคชเคฐिเคญाเคทाเคं' เคा เค เคฐ्เคฅ เคฏเคน เคนुเค เคि เคธंเค्เคा เคฏा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคे เคเคे เคเคฌ 'เคจे', 'เคो', 'เคธे' เคเคฆि เคตिเคญเค्เคคिเคฏाँ เคฒเคเคคी เคนैं, เคคเคฌ เคเคจเคा เคฐूเคช เคนी 'เคाเคฐเค' เคเคนเคฒाเคคा เคนैं।
เคคเคญी เคตे เคตाเค्เคฏ เคे เค เคจ्เคฏ เคถเคฌ्เคฆों เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฐเคเคจे เคฏोเค्เคฏ 'เคชเคฆ' เคนोเคคे เคนै เคเคฐ 'เคชเคฆ' เคी เค เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคนी เคตे เคตाเค्เคฏ เคे เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคธे เคฏा เค्เคฐिเคฏा เคธे เคोเค เคฒเคाเคต เคฐเค เคชाเคคे เคนैं। 'เคจे', 'เคो', 'เคธे' เคเคฆि เคตिเคญिเคค्เคฐ เคตिเคญเค्เคคिเคฏाँ เคตिเคญिเคค्เคฐ เคाเคฐเคों เคी เคนै। เคเคจเคे เคฒเคเคจे เคชเคฐ เคนी เคोเค เคถเคฌ्เคฆ 'เคाเคฐเคเคชเคฆ' เคฌเคจ เคชाเคคा เคนै เคเคฐ เคตाเค्เคฏ เคฎें เคเคจे เคฏोเค्เคฏ เคนोเคคा เคนै। 'เคाเคฐเคเคชเคฆ' เคฏा 'เค्เคฐिเคฏाเคชเคฆ' เคฌเคจे เคฌिเคจा เคोเค เคถเคฌ्เคฆ เคตाเค्เคฏ เคฎें เคฌैเค เคจे เคฏोเค्เคฏ เคจเคนीं เคนोเคคा।
เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें- เคธंเค्เคा เค เคฅเคตा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคो เค्เคฐिเคฏा เคธे เคोเฅเคจे เคตाเคฒे เคिเคน्เคจ เค เคฅเคตा เคชเคฐเคธเคฐ्เค เคนी เคाเคฐเค เคเคนเคฒाเคคे เคนैं!
เคैเคธे- ''เคฐाเคฎเคเคจ्เคฆ्เคฐเคी เคจे เคाเคฐे เคเคฒ เคे เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เคชเคฐ เคฌเคจ्เคฆเคฐों เคธे เคชुเคฒ เคฌँเคงเคตा เคฆिเคฏा।''
เคเคธ เคตाเค्เคฏ เคฎें 'เคฐाเคฎเคเคจ्เคฆ्เคฐเคी เคจे', 'เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เคชเคฐ', 'เคฌเคจ्เคฆเคฐों เคธे' เคเคฐ 'เคชुเคฒ' เคธंเค्เคाเคं เคे เคฐूเคชाเคจ्เคคเคฐ เคนै, เคिเคจเคे เคฆ्เคตाเคฐा เคเคจ เคธंเค्เคाเคं เคा เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง 'เคฌँเคงเคตा เคฆिเคฏा' เค्เคฐिเคฏा เคे เคธाเคฅ เคธूเคिเคค เคนोเคคा เคนै।
เคฆूเคธเคฐा เคเคฆाเคนเคฐเคฃ-
เคถ्เคฐीเคฐाเคฎ เคจे เคฐाเคตเคฃ เคो เคฌाเคฃ เคธे เคฎाเคฐा
เคเคธ เคตाเค्เคฏ เคฎें เคช्เคฐเคค्เคฏेเค เคถเคฌ्เคฆ เคเค-เคฆूเคธเคฐे เคธे เคฌँเคงा เคนै เคเคฐ เคช्เคฐเคค्เคฏेเค เคถเคฌ्เคฆ เคा เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคिเคธी เคจ เคिเคธी เคฐूเคช เคฎें เค्เคฐिเคฏा เคे เคธाเคฅ เคนै।
เคฏเคนाँ 'เคจे' 'เคो' 'เคธे' เคถเคฌ्เคฆों เคจे เคตाเค्เคฏ เคฎें เคเคฏे เค เคจेเค เคถเคฌ्เคฆों เคा เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เค्เคฐिเคฏा เคธे เคोเฅ เคฆिเคฏा เคนै। เคฏเคฆि เคฏे เคถเคฌ्เคฆ เคจ เคนो เคคो เคถเคฌ्เคฆों เคा เค्เคฐिเคฏा เคे เคธाเคฅ เคคเคฅा เคเคชเคธ เคฎें เคोเค เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคจเคนीं เคนोเคा। เคธंเค्เคा เคฏा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคा เค्เคฐिเคฏा เคे เคธाเคฅ เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคธ्เคฅाเคชिเคค เคเคฐเคจे เคตाเคฒा เคฐूเคช เคाเคฐเค เคนोเคคा เคนै।
เคाเคฐเค เคे เคญेเคฆ
เคนिเคจ्เคฆी เคฎें เคाเคฐเคो เคी เคธंเค्เคฏा เคเค เคนै-
(1)เคเคฐ्เคคा เคाเคฐเค (Nominative case)
(2)เคเคฐ्เคฎ เคाเคฐเค (Accusative case)
(3)เคเคฐเคฃ เคाเคฐเค (Instrument case)
(4)เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจ เคाเคฐเค(Dative case)
(5)เค เคชाเคฆाเคจ เคाเคฐเค(Ablative case)
(6)เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคाเคฐเค (Gentive case)
(7)เค เคงिเคเคฐเคฃ เคाเคฐเค (Locative case)
(8)เคธंเคฌोเคงเคจ เคाเคฐเค(Vocative case)
เคाเคฐเค เคे เคตिเคญเค्เคคि เคिเคจ्เคน
เคाเคฐเคों เคी เคชเคนเคाเคจ เคे เคिเคน्เคจ เคต เคฒเค्เคทเคฃ เคจिเคฎ्เคจ เคช्เคฐเคाเคฐ เคนैं-
เคाเคฐเค เคฒเค्เคทเคฃ เคिเคน्เคจ เคाเคฐเค-เคिเคน्เคจ เคฏा เคตिเคญเค्เคคिเคฏाँ
(1)เคเคฐ्เคคा เคो เคाเคฎ เคเคฐें เคจे เคช्เคฐเคฅเคฎा
(2)เคเคฐ्เคฎ เคिเคธ เคชเคฐ เค्เคฐिเคฏा เคा เคซเคฒ เคชเคก़े เคो เคฆ्เคตिเคคीเคฏा
(3)เคเคฐเคฃ เคाเคฎ เคเคฐเคจे (เค्เคฐिเคฏा) เคा เคธाเคงเคจ เคธे, เคे เคฆ्เคตाเคฐा เคคृเคคीเคฏा
(4)เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจ เคिเคธเคे เคฒिเค เคिเคฏा เคी เคाเค เคो,เคे เคฒिเค เคเคคुเคฐ्เคฅी
(5)เค เคชाเคฆाเคจ เคिเคธเคธे เคोเค เคตเคธ्เคคु เค เคฒเค เคนो เคธे (เค เคฒเค เคे เค เคฐ्เคฅ เคฎें) เคชंเคเคฎी
(6) เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคो เคเค เคถเคฌ्เคฆ เคा เคฆूเคธเคฐे เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคोเฅे เคा, เคी, เคे, เคฐा, เคฐी, เคฐे เคทเคท्เค ी
(7)เค เคงिเคเคฐเคฃ เคो เค्เคฐिเคฏा เคा เคเคงाเคฐ เคนो เคฎें,เคชเคฐ เคธเคช्เคคเคฎी
(8) เคธเคฎ्เคฌोเคงเคจ เคिเคธเคธे เคिเคธी เคो เคชुเคाเคฐा เคाเคฏे เคนे! เค เคฐे! เคนो! เคธเคฎ्เคฌोเคงเคจ
เคตिเคญเค्เคคिเคฏाँ- เคธเคญी เคाเคฐเคों เคी เคธ्เคชเคท्เคเคคा เคे เคฒिเค เคธंเค्เคा เคฏा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคे เคเคे เคो เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคฒเคाเคฏे เคाเคคे เคนैं, เคเคจ्เคนें เคต्เคฏाเคเคฐเคฃ เคฎें 'เคตिเคญเค्เคคिเคฏाँ' เค เคฅเคตा 'เคชเคฐเคธเคฐ्เค' เคเคนเคคे เคนैं।
เคตिเคญเค्เคคि เคธे เคฌเคจे เคถเคฌ्เคฆ-เคฐूเคช เคो 'เคชเคฆ' เคเคนเคคे เคนैं। เคถเคฌ्เคฆ (เคธंเค्เคा เคเคฐ เค्เคฐिเคฏा) เคฌिเคจा เคชเคฆ เคฌเคจे เคตाเค्เคฏ เคฎें เคจเคนीं เคเคฒ เคธเคเคคे। เคเคชเคฐ เคธเคญी เคाเคฐเคों เคे เคตिเคญเค्เคค-เคिเคน्เคจ เคฆे เคฆिเคฏे เคเคฏे เคนैเคนोเคคा।
เคตिเคญเค्เคคिเคฏों เคी เคช्เคฐाเคฏोเคिเค เคตिเคถेเคทเคคाเคँ
เคช्เคฐเคฏोเค เคी เคฆृเคท्เคि เคธे เคนिเคจ्เคฆी เคाเคฐเค เคी เคตिเคญเค्เคคिเคฏों เคी เคुเค เค เคชเคจी เคตिเคถेเคทเคคाเคँ เคนैं। เคเคจเคा เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคเคฐเคคे เคธเคฎเคฏ เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคฌाเคคों เคो เคง्เคฏाเคจ เคฎें เคฐเคเคจा เคाเคนिเค-
(i) เคธाเคฎाเคจ्เคฏเคคः เคตिเคญเค्เคคिเคฏाँ เคธ्เคตเคคเคจ्เคค्เคฐ เคนैं। เคเคจเคा เค เคธ्เคคिเคค्เคต เคธ्เคตเคคเคจ्เคค्เคฐ เคนै। เคूँเคि เคเค เคाเคฎ เคถเคฌ्เคฆों เคा เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฆिเคाเคจा เคนै, เคเคธเคฒिเค เคเคจเคा เค เคฐ्เคฅ เคจเคนीं เคนोเคคा। เคैเคธे- เคจे, เคธे เคเคฆि।
(ii) เคนिเคจ्เคฆी เคी เคตिเคญเค्เคคिเคฏाँ เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎों เคे เคธाเคฅ เคช्เคฐเคฏुเค्เคค เคนोเคจे เคชเคฐ เคช्เคฐाเคฏः เคตिเคाเคฐ เคเคค्เคชเคค्เคฐ เคเคฐ เคเคจเคธे เคฎिเคฒ เคाเคคी เคนैं। เคैเคธे- เคฎेเคฐा, เคนเคฎाเคฐा, เคเคธे, เคเคจ्เคนें।
(iii) เคตिเคญเค्เคคिเคฏाँ เคช्เคฐाเคฏः เคธंเค्เคाเคं เคฏा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎों เคे เคธाเคฅ เคเคคी เคนै। เคैเคธे- เคฎोเคนเคจ เคी เคฆुเคाเคจ เคธे เคฏเคน เคीเค เคเคฏी เคนै।
เคตिเคญเค्เคคिเคฏों เคा เคช्เคฐเคฏोเค
เคนिเคจ्เคฆी เคต्เคฏाเคเคฐเคฃ เคฎें เคตिเคญเค्เคคिเคฏों เคे เคช्เคฐเคฏोเค เคी เคตिเคงि เคจिเคถ्เคฐ्เคिเคค เคนै। เคนिเคจ्เคฆी เคฎें เคฆो เคคเคฐเคน เคी เคตिเคญเค्เคคिเคฏाँ เคนैं-
(i) เคตिเคถ्เคฒिเคท्เค เคเคฐ
(ii) เคธंเคถ्เคฒिเคท्เค।
เคธंเค्เคाเคं เคे เคธाเคฅ เคเคจे เคตाเคฒी เคตिเคญเค्เคคिเคฏाँ เคตिเคถ्เคฒिเคท्เค เคนोเคคी เคนै, เค เคฐ्เคฅाเคค เค เคฒเค เคฐเคนเคคी เคนै। เคैเคธे- เคฐाเคฎ เคจे, เคตृเค्เคท เคชเคฐ, เคฒเฅเคों เคो, เคฒเฅเคिเคฏों เคे เคฒिเค। เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎों เคे เคธाเคฅ เคตिเคญเค्เคคिเคฏाँ เคธंเคถ्เคฒिเคท्เค เคฏा เคฎिเคฒी เคนोเคคी เคนैं। เคैเคธे- เคเคธเคा, เคिเคธเคชเคฐ, เคคुเคฎเคो, เคคुเคฎ्เคนें, เคคेเคฐा, เคคुเคฎ्เคนाเคฐा, เคเคจ्เคนें। เคฏเคนाँ เคฏเคน เคง्เคฏाเคจ เคฐเคเคจा เคนै เคि เคคुเคฎ्เคนें-เคเคจ्เคนें เคฎें 'เคो' เคเคฐ เคคेเคฐा-เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เคฎें 'เคा' เคตिเคญเค्เคคिเคिเคน्เคจ เคธंเคถ्เคฒिเคท्เค เคนै। เค เคคः 'เคे เคฒिเค'- เคैเคธे เคฆो เคถเคฌ्เคฆों เคी เคตिเคญเค्เคคि เคฎें เคชเคนเคฒा เคถเคฌ्เคฆ เคธंเคถ्เคฒिเคท्เค เคนोเคा เคเคฐ เคฆूเคธเคฐा เคตिเคถ्เคฒिเคท्เค।
เคैเคธे- เคคू + เคฐे เคฒिเค =เคคेเคฐे เคฒिเค; เคคुเคฎ + เคฐे เคฒिเค =เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคฒिเค; เคฎैं + เคฐे เคฒिเค =เคฎेเคฐे เคฒिเค।
เคฏเคนाँ เคช्เคฐเคค्เคฏेเค เคाเคฐเค เคเคฐ เคเคธเคी เคตिเคญเค्เคคि เคे เคช्เคฐเคฏोเค เคा เคชเคฐिเคเคฏ เคเคฆाเคนเคฐเคฃเคธเคนिเคค เคฆिเคฏा เคाเคคा เคนै।
(1)เคเคฐ्เคคा เคाเคฐเค (Nominative case):-เคตाเค्เคฏ เคฎें เคो เคถเคฌ्เคฆ เคाเคฎ เคเคฐเคจे เคตाเคฒे เคे เค เคฐ्เคฅ เคฎें เคเคคा เคนै, เคเคธे เคเคฐ्เคคा เคเคนเคคे เคนै। เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆ เคฎें- เค्เคฐिเคฏा เคा เคเคฐเคจे เคตाเคฒा 'เคเคฐ्เคคा' เคเคนเคฒाเคคा เคนै।
เคเคธเคी เคตिเคญเค्เคคि 'เคจे' เคฒुเคช्เคค เคนै।
เคैเคธे- ''เคฎोเคนเคจ เคाเคคा เคนै।'' เคเคธ เคตाเค्เคฏ เคฎें เคाเคจे เคा เคाเคฎ เคฎोเคนเคจ เคเคฐเคคा เคนै เค เคคः เคเคฐ्เคคा เคฎोเคนเคจ เคนै ।
''เคฎเคจोเค เคจे เคชเคค्เคฐ เคฒिเคा।'' เคเคธ เคตाเค्เคฏ เค्เคฐिเคฏा เคा เคเคฐเคจे เคตाเคฒा 'เคฎเคจोเค' เคเคฐ्เคคा เคนै।
เคตिเคถेเคท- เคเคญी-เคเคญी เคเคฐ्เคคा เคाเคฐเค เคฎें 'เคจे' เคिเคน्เคจ เคจเคนीं เคญी เคฒเคเคคा เคนै। เคैเคธे- 'เคोเฅा' เคฆौเฅเคคा เคนै।
เคเคธเคी เคฆो เคตिเคญเค्เคคिเคฏाँ เคนै- เคจे เคเคฐ เฅฆ। เคธंเคธ्เคृเคค เคा เคเคฐ्เคคा เคนी เคนिเคจ्เคฆी เคा เคเคฐ्เคคाเคाเคฐเค เคนै। เคตाเค्เคฏ เคฎें เคเคฐ्เคคा เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคฆो เคฐूเคชों เคฎें เคนोเคคा เคนै- เคชเคนเคฒा เคตเคน, เคिเคธเคฎें 'เคจे' เคตिเคญเค्เคคि เคจเคนीं เคฒเคเคคी, เค เคฐ्เคฅाเคค เคिเคธเคฎें เค्เคฐिเคฏा เคे เคฒिंเค, เคตเคเคจ เคเคฐ เคชुเคฐुเคท เคเคฐ्เคคा เคे เค เคจुเคธाเคฐ เคนोเคคे เคนैं। เคเคธे 'เค เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคเคฐ्เคคाเคाเคฐเค' เคเคนเคคे เคนै। เคเคธे 'เคช्เคฐเคงाเคจ เคเคฐ्เคคाเคाเคฐเค' เคญी เคเคนा เคाเคคा เคนै।
เคเคฆाเคนเคฐเคฃाเคฐ्เคฅ, 'เคฎोเคนเคจ เคाเคคा เคนै। เคฏเคนाँ 'เคाเคคा เคนैं' เค्เคฐिเคฏा เคนै, เคो เคเคฐ्เคคा 'เคฎोเคนเคจ' เคे เคฒिंเค เคเคฐ เคตเคเคจ เคे เค เคจुเคธाเคฐ เคนै। เคเคธเคे เคตिเคชเคฐीเคค เคเคนाँ เค्เคฐिเคฏा เคे เคฒिंเค, เคตเคเคจ เคเคฐ เคชुเคฐुเคท เคเคฐ्เคคा เคे เค เคจुเคธाเคฐ เคจ เคนोเคเคฐ เคเคฐ्เคฎ เคे เค เคจुเคธाเคฐ เคนोเคคे เคนै, เคตเคนाँ 'เคจे' เคตिเคญเค्เคคि เคฒเคเคคी เคนै। เคเคธे เคต्เคฏाเคเคฐเคฃ เคฎें 'เคธเคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคเคฐ्เคคाเคाเคฐเค' เคเคนเคคे เคนैं। เคเคธे 'เค เคช्เคฐเคงाเคจ เคเคฐ्เคคाเคाเคฐเค' เคญी เคเคนा เคाเคคा เคนै। เคเคฆाเคนเคฐเคฃाเคฐ्เคฅ, 'เคถ्เคฏाเคฎ เคจे เคฎिเค ाเค เคाเค'। เคเคธ เคตाเค्เคฏ เคฎें เค्เคฐिเคฏा 'เคाเค' เคเคฐ्เคฎ 'เคฎिเค ाเค' เคे เค เคจुเคธाเคฐ เคเคฏी เคนै।
เคเคฐ्เคคा เคे 'เคจे' เคिเคน्เคจ เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคเคฐ्เคคाเคाเคฐเค เคी เคตिเคญเค्เคคि 'เคจे' เคนै। เคฌिเคจा เคตिเคญเค्เคคि เคे เคญी เคเคฐ्เคคाเคाเคฐเค เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคนोเคคा เคนै। 'เค เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคเคฐ्เคคाเคाเคฐเค' เคฎें 'เคจे' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคจ เคนोเคจे เคे เคाเคฐเคฃ เคตाเค्เคฏเคฐเคเคจा เคฎें เคोเค เคाเคธ เคเค िเคจाเค เคจเคนीं เคนोเคคी। 'เคจे' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เค เคงिเคเคคเคฐ 'เคชเคถ्เคฐ्เคिเคฎी เคนिเคจ्เคฆी' เคฎें เคนोเคคा เคนै। เคฌเคจाเคฐเคธ เคธे เคชंเคाเคฌ เคคเค เคเคธเคे เคช्เคฐเคฏोเค เคฎें เคฒोเคों เคो เคตिเคถेเคท เคเค िเคจाเค เคจเคนीं เคนोเคคी; เค्เคฏोंเคि เคเคธ 'เคจे' เคตिเคญเค्เคคि เคी เคธृเคท्เคि เคเคงเคฐ เคนी เคนुเค เคนै।
เคนिเคจ्เคฆी เคญाเคทा เคी เคเคธ เคตिเคญเค्เคคि เคธे เค เคนिเคจ्เคฆीเคญाเคทी เคเคฌเคฐाเคคे เคนैं। เคฒेเคिเคจ, เคฅोเฅी เคธाเคตเคงाเคจी เคฐเคी เคाเคฏ เคเคฐ เคเคธเคी เคต्เคฏुเคค्เคชเคค्เคคि เคो เคง्เคฏाเคจ เคฎें เคฐเคा เคाเคฏ, เคคो เคฏเคน เคธ्เคชเคท्เค เคนो เคाเคฏेเคा เคि ''เคเคธเคा เคธ्เคตเคฐूเคช เคคเคฅा เคช्เคฐเคฏोเค เคैเคธा เคธंเคธ्เคृเคค เคฎें เคนै, เคตैเคธा เคนिเคจ्เคฆी เคฎें เคญी เคนै, เคนिเคจ्เคฆी เคฎें เคตैเคถिเคท्เคเคฏ เคจเคนीं เคเคฏा।''
เคเฅीเคฌोเคฒी เคนिเคจ्เคฆी เคฎें 'เคจे' เคिเคน्เคจ เคเคฐ्เคคाเคाเคฐเค เคฎें เคธंเค्เคा-เคถเคฌ्เคฆों เคी เคเค เคตिเคถ्เคฒिเคท्เค เคตिเคญเค्เคคि เคนै, เคिเคธเคी เคธ्เคฅिเคคि เคฌเฅी เคจเคชी-เคคुเคฒी เคเคฐ เคธ्เคชเคท्เค เคนै। เคिเคจ्เคคु, เคนिเคจ्เคฆी เคฒिเคเคจे เคฎें เคเคธเคे เคช्เคฐเคฏोเค เคी เคญूเคฒें เคช्เคฐाเคฏः เคนो เคाเคฏा เคเคฐเคคी เคนैं। 'เคจे' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคेเคตเคฒ เคนिเคจ्เคฆी เคเคฐ เคเคฐ्เคฆू เคฎें เคนोเคคा เคนै। เค เคนिเคจ्เคฆीเคญाเคทिเคฏों เคो 'เคจे' เคे เคช्เคฐเคฏोเค เคฎें เคเค िเคจाเค เคนोเคคी เคนै।
เคฏเคนाँ เคฏเคน เคฆिเคाเคฏा เคเคฏा เคนै เคि เคนिเคจ्เคฆी เคญाเคทा เคฎें 'เคจे' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคเคนाँ เคนोเคคा เคนै เคเคฐ เคเคนाँ เคจเคนीं เคนोเคคा।
เคเคฐ्เคคा เคे 'เคจे' เคตिเคญเค्เคคि-เคिเคน्เคจ เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคเคนाँ เคนोเคคा ?
'เคจे' เคตिเคญเค्เคคि เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคธ्เคฅिเคคिเคฏों เคฎें เคนोเคคा เคนै।
(i) 'เคจे' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคเคฐ्เคคा เคे เคธाเคฅ เคคเคฌ เคนोเคคा เคนै, เคเคฌ เคเคเคชเคฆीเคฏ เคฏा เคธंเคฏुเค्เคค เค्เคฐिเคฏा เคธเคเคฐ्เคฎเค เคญूเคคเคाเคฒिเค เคนोเคคी เคนै। เคेเคตเคฒ เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคญूเคค, เคเคธเคจ्เคจ เคญूเคค, เคชूเคฐ्เคฃ เคญूเคค, เคธंเคฆिเค्เคง เคญूเคค, เคนेเคคुเคนेเคคुเคฎเคฆ् เคญूเคค เคाเคฒों เคฎें 'เคจे' เคตिเคญเค्เคคि เคฒเคเคคी เคนै। เคैเคธे-
เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคญूเคค- เคฐाเคฎ เคจे เคฐोเคी เคाเคฏी।
เคเคธเคจ्เคจ เคญूเคค- เคฐाเคฎ เคจे เคฐोเคी เคाเคฏी เคนै।
เคชूเคฐ्เคฃ เคญूเคค- เคฐाเคฎ เคจे เคฐोเคी เคाเคฏी เคฅी।
เคธंเคฆिเค्เคง เคญूเคค-เคฐाเคฎ เคจे เคฐोเคी เคाเคฏी เคนोเคी।
เคนेเคคुเคนेเคคुเคฎเคฆ् เคญूเคค- เคฐाเคฎ เคจे เคชुเคธ्เคคเค เคชเฅी เคนोเคคी, เคคो เคเคค्เคคเคฐ เค ीเค เคนोเคคा।
เคคाเคค्เคชเคฐ्เคฏ เคฏเคน เคนै เคि เคेเคตเคฒ เค เคชूเคฐ्เคฃ เคญूเคค เคो เคोเฅ เคถेเคท เคชाँเค เคญूเคคเคाเคฒों เคฎें 'เคจे' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคนोเคคा เคนै।
(ii) เคธाเคฎाเคจ्เคฏเคคः เค เคเคฐ्เคฎเค เค्เคฐिเคฏा เคฎें 'เคจे' เคตिเคญเค्เคคि เคจเคนीं เคฒเคเคคी, เคिเคจ्เคคु เคुเค เคเคธी เค เคเคฐ्เคฎเค เค्เคฐिเคฏाเคँ เคนै, เคैเคธे- เคจเคนाเคจा, เคींเคเคจा, เคฅूเคเคจा, เคाँเคธเคจा- เคिเคจเคฎें 'เคจे' เคिเคน्เคจ เคा เคช्เคฐเคฏोเค เค เคชเคตाเคฆเคธ्เคตเคฐूเคช เคนोเคคा เคนै। เคเคจ เค्เคฐिเคฏाเคं เคे เคฌाเคฆ เคเคฐ्เคฎ เคจเคนीं เคเคคा।
เคैเคธे- เคเคธเคจे เคฅूเคा। เคฐाเคฎ เคจे เคींเคा। เคเคธเคจे เคाँเคธा। เคเคธเคจे เคจเคนाเคฏा।
(iii) เคเคฌ เค เคเคฐ्เคฎเค เค्เคฐिเคฏा เคธเคเคฐ्เคฎเค เคฌเคจ เคाเคฏ, เคคเคฌ 'เคจे' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคนोเคคा เคนै, เค เคจ्เคฏเคฅा เคจเคนीं।
เคैเคธे- เคเคธเคจे เคेเฅी เคाเคฒ เคเคฒी। เคเคธเคจे เคฒเฅाเค เคฒเฅी।
(iv) เคเคฌ เคธंเคฏुเค्เคค เค्เคฐिเคฏा เคे เคฆोเคจों เคเคฃ्เคก เคธเคเคฐ्เคฎเค เคนों, เคคो เค เคชूเคฐ्เคฃเคญूเคค เคो เคोเฅ เคถेเคท เคธเคญी เคญूเคคเคाเคฒों เคฎें เคเคฐ्เคคा เคे เคเคे 'เคจे' เคिเคน्เคจ เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคนोเคคा เคนै।
เคैเคธे- เคถ्เคฏाเคฎ เคจे เคเคค्เคคเคฐ เคเคน เคฆिเคฏा। เคिเคถोเคฐ เคจे เคा เคฒिเคฏा।
(v) เคช्เคฐेเคฐเคฃाเคฐ्เคฅเค เค्เคฐिเคฏाเคं เคे เคธाเคฅ, เค เคชूเคฐ्เคฃเคญूเคค เคो เคोเฅ เคถेเคท เคธเคญी เคญूเคคเคाเคฒों เคฎें 'เคจे' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคนोเคคा เคนै।
เคเคฐ्เคคा เคे 'เคจे' เคตिเคญเค्เคคि-เคिเคน्เคจ เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคเคนाँ เคจเคนीं เคนोเคคा ?
(i) เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคเคฐ เคญเคตिเคท्เคฏเคค् เคाเคฒों เคी เค्เคฐिเคฏा เคฎें เคเคฐ्เคคा เคे เคธाเคฅ 'เคจे' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคจเคนीं เคนोเคคा।
เคैเคธे- เคฐाเคฎ เคाเคคा เคนै। เคฐाเคฎ เคाเคฏेเคा।
(ii) เคฌเคเคจा, เคฌोเคฒเคจा, เคญूเคฒเคจा- เคฏे เค्เคฐिเคฏाเคँ เคฏเคฆ्เคฏเคชि เคธเคเคฐ्เคฎเค เคนैं, เคคเคฅाเคชि เค เคชเคตाเคฆเคธ्เคตเคฐूเคช เคธाเคฎाเคจ्เคฏ, เคเคธเคค्เคฐ, เคชूเคฐ्เคฃ เคเคฐ เคธเคจ्เคฆिเค्เคง เคญूเคคเคाเคฒों เคฎें เคเคฐ्เคคा เคे 'เคจे' เคिเคน्เคจ เคा เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคจเคนीं เคนोเคคा।
เคนाँ, 'เคฌोเคฒเคจा' เค्เคฐिเคฏा เคฎें เคเคนीं-เคเคนीं 'เคจे' เคเคคा เคนै।
เคैเคธे- เคเคธเคจे เคฌोเคฒिเคฏाँ เคฌोเคฒीं।
'เคตเคน เคฌोเคฒिเคฏाँ เคฌोเคฒा'- เคเคธा เคญी เคฒिเคा เคฏा เคเคนा เคा เคธเคเคคा เคนै।
(iii) เคฏเคฆि เคธंเคฏुเค्เคค เค्เคฐिเคฏा เคा เค เคจ्เคคिเคฎ เคเคฃ्เคก เค เคเคฐ्เคฎเค เคนो, เคคो เคเคธเคฎें 'เคจे' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคจเคนीं เคนोเคคा।
(iv) เคिเคจ เคตाเค्เคฏों เคฎें เคฒเคเคจा, เคाเคจा, เคธเคเคจा เคคเคฅा เคुเคเคจा เคธเคนाเคฏเค เค्เคฐिเคฏाเคँ เคเคคी เคนैं เคเคจเคฎे 'เคจे' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคจเคนीं เคนोเคคा।
เคैเคธे- เคตเคน เคा เคुเคा। เคฎैं เคชाเคจी เคชीเคจे เคฒเคा। เคเคธे เคชเคเคจा เคाเคจा เคนैं।
เคเคฐ्เคคा เคฎें 'เคो' เคा เคช्เคฐเคฏोเค-
เคตिเคงि-เค्เคฐिเคฏा ('เคाเคนिเค' เคเคฆि) เคเคฐ เคธंเคญाเคต्เคฏ เคญूเคค ('เคाเคจा เคฅा', 'เคเคฐเคจा เคाเคนिเค เคฅा' เคเคฆि) เคฎें เคเคฐ्เคคा 'เคो' เคे เคธाเคฅ เคเคคा เคนै।
เคैเคธे- เคฐाเคฎ เคो เคाเคจा เคाเคนिเค। เคฐाเคฎ เคो เคाเคจा เคฅा, เคाเคจा เคाเคนिเค เคฅा।
(2)เคเคฐ्เคฎ เคाเคฐเค (Accusative case) :-เคिเคธ เคธंเค्เคा เคฏा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคชเคฐ เค्เคฐिเคฏा เคा เคช्เคฐเคญाเคต เคชเฅे เคเคธे เคเคฐ्เคฎ เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें- เคตाเค्เคฏ เคฎें เค्เคฐिเคฏा เคा เคซเคฒ เคिเคธ เคถเคฌ्เคฆ เคชเคฐ เคชเฅเคคा เคนै, เคเคธे เคเคฐ्เคฎ เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคเคธเคी เคตिเคญเค्เคคि 'เคो' เคนै।
เคैเคธे- เคฎाँ เคฌเค्เคे เคो เคธुเคฒा เคฐเคนी เคนै।
เคเคธ เคตाเค्เคฏ เคฎें เคธुเคฒाเคจे เคी เค्เคฐिเคฏा เคा เคช्เคฐเคญाเคต เคฌเค्เคे เคชเคฐ เคชเฅ เคฐเคนा เคนै। เคเคธเคฒिเค 'เคฌเค्เคे เคो' เคเคฐ्เคฎ เคाเคฐเค เคนै।
เคตिเคถेเคท-เคเคญी-เคเคญी 'เคो' เคिเคน्เคจ เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคจเคนीं เคญी เคนोเคคा เคนै। เคैเคธे- เคฎोเคนเคจ เคชुเคธ्เคคเค เคชเคขเคคा เคนै।
เคเคฐ्เคฎเคाเคฐเค เคा เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคिเคน्เคจ 'เคो' เคนै। เคฌिเคจा เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคे เคฏा เค เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคเคฐ्เคฎ เคे เคाเคฐเค เคा เคญी เคช्เคฐเคฏोเค เคนोเคคा เคนै। เคเคธเคे เคจिเคฏเคฎ เคนै-
(i) เคฌुเคฒाเคจा, เคธुเคฒाเคจा, เคोเคธเคจा, เคชुเคाเคฐเคจा, เคเคाเคจा, เคญเคाเคจा เคเคค्เคฏाเคฆि เค्เคฐिเคฏाเคं เคे เคเคฐ्เคฎों เคे เคธाเคฅ 'เคो' เคตिเคญเค्เคคि เคฒเคเคคी เคนै।
เคैเคธे- เคฎैंเคจे เคนเคฐि เคो เคฌुเคฒाเคฏा।
เคฎाँ เคจे เคฌเค्เคे เคो เคธुเคฒाเคฏा।
เคถीเคฒा เคจे เคธाเคตिเคค्เคฐी เคो เคी เคญเคฐ เคोเคธा।
เคชिเคคा เคจे เคชुเคค्เคฐ เคो เคชुเคाเคฐा।
เคนเคฎเคจे เคเคธे (เคเคธเคी) เคूเคฌ เคธเคฌेเคฐे เคเคाเคฏा।
เคฒोเคों เคจे เคถेเคฐเคुเคฒ เคเคฐเคे เคกाเคुเคं เคो เคญเคाเคฏा।
(ii) 'เคฎाเคฐเคจा' เค्เคฐिเคฏा เคा เค เคฐ्เคฅ เคเคฌ 'เคชीเคเคจा' เคนोเคคा เคนै, เคคเคฌ เคเคฐ्เคฎ เคे เคธाเคฅ เคตिเคญเค्เคคि เคฒเคเคคी เคนै, เคชเคฐ เคฏเคฆि เคเคธเคा เค เคฐ्เคฅ 'เคถिเคाเคฐ เคเคฐเคจा' เคนोเคคा เคนै, เคคो เคตिเคญเค्เคคि เคจเคนीं เคฒเคเคคी, เค เคฐ्เคฅाเคค เคเคฐ्เคฎ เค เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคฐเคนเคคा เคนै।
เคैเคธे-
เคฒोเคों เคจे เคोเคฐ เคो เคฎाเคฐा।
เคชเคฐ- เคถिเคाเคฐी เคจे เคฌाเค เคฎाเคฐा।
เคนเคฐि เคจे เคฌैเคฒ เคो เคฎाเคฐा।
เคชเคฐ- เคฎเคुเค เคจे เคฎเคเคฒी เคฎाเคฐी।
(iii) เคฌเคนुเคงा เคเคฐ्เคคा เคฎें เคตिเคถेเคท เคเคฐ्เคคृเคค्เคตเคถเค्เคคि เคเคคाเคจे เคे เคฒिเค เคเคฐ्เคฎ เคธเคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคฐเคा เคाเคคा เคนै। เคैเคธे- เคฎैंเคจे เคฏเคน เคคाเคฒाเคฌ เคुเคฆเคตाเคฏा เคนै, เคฎैंเคจे เคเคธ เคคाเคฒाเคฌ เคो เคुเคฆเคตाเคฏा เคนै। เคฆोเคจों เคตाเค्เคฏों เคฎें เค เคฐ्เคฅ เคा เค เคจ्เคคเคฐ เคง्เคฏाเคจ เคฆेเคจे เคฏोเค्เคฏ เคนै। เคชเคนเคฒे เคตाเค्เคฏ เคे เคเคฐ्เคฎ เคธे เคเคฐ्เคคा เคฎें เคธाเคงाเคฐเคฃ เคเคฐ्เคคृเคค्เคตเคถเค्เคคि เคा เคเคฐ เคฆूเคธเคฐे เคตाเค्เคฏ เคฎें เคเคฐ्เคฎ เคธे เคเคฐ्เคคा เคฎें เคตिเคถेเคท เคเคฐ्เคคृเคค्เคตเคถเค्เคคि เคा เคฌोเคง เคนोเคคा เคนै। เคเคธ เคคเคฐเคน เคे เค เคจ्เคฏ เคตाเค्เคฏ เคนै- เคฌाเค เคฌเคเคฐी เคो เคा เคเคฏा, เคนเคฐि เคจे เคนी เคชेเฅ เคो เคाเคा เคนै, เคฒเฅเคे เคจे เคซเคฒों เคो เคคोเฅ เคฒिเคฏा เคเคค्เคฏाเคฆि। เคเคนाँ เคเคฐ्เคคा เคฎें เคตिเคถेเคท เคเคฐ्เคคृเคค्เคตเคถเค्เคคि เคा เคฌोเคง เคเคฐाเคจे เคी เคเคตเคถ्เคฏเคเคคा เคจ เคนो, เคตเคนाँ เคธเคญी เคธ्เคฅाเคจों เคชเคฐ เคเคฐ्เคฎ เคो เคธเคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคจเคนीं เคฐเคเคจा เคाเคนिเค।
เคเคธเคे เค เคคिเคฐिเค्เคค, เคเคฌ เคเคฐ्เคฎ เคจिเคฐ्เคीเคต เคตเคธ्เคคु เคนो, เคคเคฌ 'เคो' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคจเคนीं เคนोเคจा เคाเคนिเค। เคैเคธे- 'เคฐाเคฎ เคจे เคฐोเคी เคो เคाเคฏा' เคी เค เคชेเค्เคทा 'เคฐाเคฎ เคจे เคฐोเคी เคाเคฏी เค्เคฏाเคฆा เค เค्เคा เคนै। เคฎैं เคॉंเคฒेเค เคो เคा เคฐเคนा เคนूँ; เคฎैं เคเคฎ เคो เคा เคฐเคนा เคนूँ; เคฎैं เคोเค เคो เคชเคนเคจ เคฐเคนा เคนूँ- เคเคจ เคเคฆाเคนเคฐเคฃों เคฎें 'เคो' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคญเคฆ्เคฆा เคนै। เคช्เคฐाเคฏः เคेเคคเคจ เคชเคฆाเคฐ्เคฅों เคे เคธाเคฅ 'เคो' เคिเคน्เคจ เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคนोเคคा เคนै เคเคฐ เค เคेเคคเคจ เคे เคธाเคฅ เคจเคนीं। เคชเคฐ เคฏเคน เค เคจ्เคคเคฐ เคตाเค्เคฏ-เคช्เคฐเคฏोเค เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เคเคฐเคคा เคนै।
(iv) เคเคฐ्เคฎ เคธเคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคฐเคนเคจे เคชเคฐ เค्เคฐिเคฏा เคธเคฆा เคชुंเคฒिंเค เคนोเคी, เคिเคจ्เคคु เค เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคฐเคนเคจे เคชเคฐ เคเคฐ्เคฎ เคे เค เคจुเคธाเคฐ।
เคैเคธे- เคฐाเคฎ เคจे เคฐोเคी เคो เคाเคฏा (เคธเคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ), เคฐाเคฎ เคจे เคฐोเคी เคाเคฏी (เค เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ)।
(v) เคฏเคฆि เคตिเคถेเคทเคฃ เคธंเค्เคा เคे เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคฏुเค्เคค เคนों, เคคो เคเคฐ्เคฎ เคฎें 'เคो' เค เคตเคถ्เคฏ เคฒเคเคคा เคนै।
เคैเคธे- เคฌเฅों เคो เคชเคนเคฒे เคเคฆเคฐ เคฆो,; เคोเคों เคो เคช्เคฏाเคฐ เคเคฐो।
3)เคเคฐเคฃ เคाเคฐเค (Instrument case):- เคिเคธ เคตเคธ्เคคु เคी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เคฏा เคिเคธเคे เคฆ्เคตाเคฐा เคोเค เคाเคฎ เคिเคฏा เคाเคคा เคนै, เคเคธे เคเคฐเคฃ เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें- เคตाเค्เคฏ เคฎें เคिเคธ เคถเคฌ्เคฆ เคธे เค्เคฐिเคฏा เคे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคा เคฌोเคง เคนो, เคเคธे เคเคฐเคฃ เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคเคธเคी เคตिเคญเค्เคคि 'เคธे' เคนै।
เคैเคธे- ''เคนเคฎ เคँเคों เคธे เคฆेเคเคคे เคนै।''
เคเคธ เคตाเค्เคฏ เคฎें เคฆेเคเคจे เคी เค्เคฐिเคฏा เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค เคँเค เคी เคธเคนाเคฏเคคा เคฒी เคเคฏी เคนै। เคเคธเคฒिเค เคँเคों เคธे เคเคฐเคฃ เคाเคฐเค เคนै ।
เคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคे เคธเคฌเคธे เค เคงिเค เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏเคिเคน्เคจ เคนैं। 'เคจे' เคญी เคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคा เคเคธा เคिเคน्เคจ เคนै, เคो เคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคे เคฐूเคช เคฎें เคธंเคธ्เคृเคค เคฎें เคเคฏे เคเคฐ्เคคा เคे เคฒिเค 'เคเคจ' เคे เคฐूเคช เคฎें, เคเคฐ्เคฎเคตाเค्เคฏ เคเคฐ เคญाเคตเคตाเค्เคฏ เคฎें เคเคคा เคนै। เคिเคจ्เคคु, เคนिเคจ्เคฆी เคी เคช्เคฐเคृเคคि 'เคจे' เคो เคธเคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคเคฐ्เคคाเคाเคฐเค เคा เคนी เคिเคน्เคจ เคฎाเคจเคคी เคนै।
เคนिเคจ्เคฆी เคฎें เคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคे เค เคจ्เคฏ เคिเคน्เคจ เคนै- เคธे, เคฆ्เคตाเคฐा, เคे เคฆ्เคตाเคฐा, เคे เคเคฐिเค, เคे เคธाเคฅ, เคे เคฌिเคจा เคเคค्เคฏाเคฆि। เคเคจ เคिเคน्เคจों เคฎें เค เคงिเคเคคเคฐ เคช्เคฐเคเคฒिเคค เคธे', 'เคฆ्เคตाเคฐा', 'เคे เคฆ्เคตाเคฐा' 'เคे เคเคฐिเค' เคเคค्เคฏाเคฆि เคนी เคนै। 'เคे เคธाเคฅ', เคे เคฌिเคจा' เคเคฆि เคธाเคงเคจाเคค्เคฎเค เคฏोเค-เคตिเคฏोเค เคเคคाเคจेเคตाเคฒे เค เคต्เคฏเคฏों เคे เคाเคฐเคฃ, เคธाเคงเคจाเคค्เคฎเค เคฏोเค เคฌเคคाเคจेเคตाเคฒे 'เคे เคฆ्เคตाเคฐा' เคी เคนी เคคเคฐเคน เคे เคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคे เคिเคน्เคจ เคนैं। 'เคเคฐเคจ' เคा เค เคฐ्เคฅ เคนै 'เคธाเคงเคจ'। เค เคคः 'เคธे' เคिเคน्เคจ เคตเคนीं เคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคा เคिเคน्เคจ เคนै เคเคนाँ เคฏเคน 'เคธाเคงเคจ' เคे เค เคฐ्เคฅ เคฎें เคช्เคฐเคฏुเค्เคค เคนो।
เคैเคธे- เคฎुเคเคธे เคฏเคน เคाเคฎ เคจ เคธเคงेเคा। เคฏเคนाँ 'เคฎुเคเคธे' เคा เค เคฐ्เคฅ เคนै 'เคฎेเคฐे เคฆ्เคตाเคฐा', 'เคฎुเค เคธाเคงเคจเคญूเคค เคे เคฆ्เคตाเคฐा' เคฏा 'เคฎुเค-เคैเคธे เคธाเคงเคจ เคे เคฆ्เคตाเคฐा। เค เคคः 'เคธाเคงเคจ' เคो เคंเคिเคค เคเคฐเคจे เคे เคाเคฐเคฃ เคฏเคนाँ 'เคฎुเคเคธे' เคा 'เคธे' เคเคฐเคฃ เคा เคตिเคญเค्เคคिเคिเคน्เคจ เคนै। เค เคชाเคฆाเคจ เคा เคญी เคตिเคญเค्เคคिเคिเคน्เคจ 'เคธे' เคนै।
'เค เคชाเคฆाเคจ' เคा เค เคฐ्เคฅ เคนै 'เค เคฒเคाเคต เคी เคช्เคฐाเคช्เคคि' । เค เคคः เค เคชाเคฆाเคจ เคा 'เคธे' เคिเคน्เคจ เค เคฒเคाเคต เคे เคธंเคेเคค เคा เคช्เคฐเคคीเค เคนै, เคเคฌเคि เคเคฐเคจ เคा, เค เคชाเคฆाเคจ เคे เคตिเคชเคฐीเคค, เคธाเคงเคจा เคा, เคธाเคงเคจเคญूเคค เคฒเคाเคต เคा। 'เคชेเฅ เคธे เคซเคฒ เคिเคฐा', 'เคฎैं เคเคฐ เคธे เคเคฒा' เคเคฆि เคตाเค्เคฏों เคฎें 'เคธे' เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ 'เคชेเฅ' เคो เคฏा เคเคฐ เคो 'เคธाเคงเคจ' เคจเคนीं เคธिเคฆ्เคง เคเคฐเคคा, เคฌเคฒ्เคि เคเคจ เคฆोเคจों เคธे เคฌिเคฒเคाเคต เคธिเคฆ्เคง เคเคฐเคคा เคนै। เค เคคः เคเคจ เคฆोเคจों เคตाเค्เคฏों เคฎें 'เคเคฐ' เคเคฐ 'เคชेเฅ' เคे เคเคे เคช्เคฐเคฏुเค्เคค 'เคธे' เคตिเคญเค्เคคिเคिเคน्เคจ เค เคชाเคฆाเคจเคाเคฐเค เคा เคนै เคเคฐ เคเคจ เคฆोเคจों เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เคฒเคाเคเคฐ เคเคจ्เคนे เค เคชाเคฆाเคจเคाเคฐเค เคा 'เคชเคฆ' เคฌเคจाเคคा เคนै।
เคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคा เค्เคทेเคค्เคฐ เค เคจ्เคฏ เคธเคญी เคाเคฐเคों เคธे เคตिเคธ्เคคृเคค เคนै। เคเคธ เคाเคฐเคฃ เคฎें เค เคจ्เคฏ เคธเคฎเคธ्เคค เคाเคฐเคों เคธे เคूเคे เคนुเค เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคฏा เคตे เคชเคฆ เคो เค เคจ्เคฏ เคिเคธी เคाเคฐเค เคฎें เคเคจे เคธे เคฌเค เคเค เคนों, เค เคाเคคे เคนै।
เค เคคः เคเคธเคी เคुเค เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคชเคนเคाเคจ เคเคฐ เคจिเคฏเคฎ เคाเคจ เคฒेเคจा เคเคตเคถ्เคฏเค เคนै-
(i) 'เคธे' เคเคฐเคจ เคเคฐ เค เคชाเคฆाเคจ เคฆोเคจों เคตिเคญเค्เคคिเคฏों เคा เคिเคน्เคจ เคนै, เคिเคจ्เคคु เคธाเคงเคจเคญूเคค เคा เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคนोเคจे เคชเคฐ เคเคฐเคฃ เคฎाเคจा เคाเคฏेเคा, เคเคฌเคि เค เคฒเคाเคต เคा เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคนोเคจे เคชเคฐ เค เคชाเคฆाเคจ।
เคฎुเคे เค เคชเคจी เคเคฎाเค เคธे เคाเคจा เคฎिเคฒเคคा เคนै।
เคธाเคงुเคं เคी เคธंเคเคคि เคธे เคฌुเคฆ्เคงि เคธुเคงเคฐเคคी เคนै।
เคชेเฅ เคธे เคซเคฒ เคिเคฐा।
เคเคค เคธे เคเคคเคฐी เคนुเค เคฒเคคा।
เคฏเคน เคคीเคจों เค เคชाเคฆाเคจ เคนै।
(ii) 'เคจे' เคธเคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคเคฐ्เคคाเคाเคฐเค เคा เคिเคน्เคจ เคนै। เคिเคจ्เคคु, 'เคธे', 'เคे เคฆ्เคตाเคฐा' เคเคฐ 'เคे เคเคฐिเคฏे' เคนिเคจ्เคฆी เคฎें เคช्เคฐเคงाเคจเคคः เคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคे เคนी เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคฎाเคจे เคाเคคे เคนै; เค्เคฏोंเคि เคฏे เคธाเคฐे เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ 'เคธाเคงเคจ' เค เคฐ्เคฅ เคी เคเคฐ เคंเคिเคค เคเคฐเคคे เคนैं।
เคैเคธे-
เคฎुเคเคธे เคฏเคน เคाเคฎ เคจ เคธเคงेเคा।
เคเคธเคे เคฆ्เคตाเคฐा เคฏเคน เคเคฅा เคธुเคจी เคฅी।
เคเคชเคे เคเคฐिเคฏे เคนी เคเคฐ เคा เคชเคคा เคเคฒा।
เคคीเคฐ เคธे เคฌाเค เคฎाเคฐ เคฆिเคฏा เคเคฏा।
(iii) เคญूเค, เคช्เคฏाเคธ, เคाเฅा, เคँเค, เคाเคจ, เคชाँเคต เคเคค्เคฏाเคฆि เคถเคฌ्เคฆ เคฏเคฆि เคเคเคตเคเคจ เคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคฎें เคธเคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคฐเคนเคคे เคนै, เคคो เคเคเคตเคเคจ เคนोเคคे เคนै เคเคฐ เค เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคฐเคนเคคे เคนै, เคคो เคฌเคนुเคตเคเคจ।
เคฒเฅเคा เคช्เคฏाเคธ เคธे เคฎเคฐ เคฐเคนा เคนै;............ เคฒเฅเคा เคช्เคฏाเคธों เคฎเคฐ เคฐเคนा เคนै।
เคธ्เคค्เคฐी เคाเฅे เคธे เคाँเคช เคฐเคนी เคนै;............. เคธ्เคค्เคฐी เคाเฅों เคाँเคช เคฐเคนी เคนै।
เคฎैंเคจे เค เคชเคจी เคँเค เคธे เคฏเคน เคเคเคจा เคฆेเคी;........ เคฎैंเคจे เค เคชเคจी เคँเคों เคฏเคน เคเคเคจा เคฆेเคी।
เคाเคจ เคธे เคธुเคจी เคฌाเคค เคชเคฐ เคตिเคถ्เคฐ्เคตाเคธ เคจเคนीं เคเคฐเคจा เคाเคนिเค;.......... เคाเคจों เคธुเคจी เคฌाเคค เคชเคฐ เคตिเคถ्เคฐ्เคตाเคธ เคจเคนीं เคเคฐเคจा เคाเคนिเค
เคฒเฅเคा เค เคฌ เค เคชเคจे เคชाँเคต เคธे เคเคฒเคคा เคนै;............. เคฒเฅเคा เค เคฌ เค เคชเคจे เคชाँเคตों เคเคฒเคคा เคนै।
(4)เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจ เคाเคฐเค (Dative case):- เคिเคธเคे เคฒिเค เคोเค เค्เคฐिเคฏा (เคाเคฎ )เคी เคाเคคी เคนै,
เคเคธे เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจ เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें- เคिเคธเคे เคฒिเค เคुเค เคिเคฏा เคाเคฏ เคฏा เคिเคธเคो เคुเค เคฆिเคฏा เคाเคฏ, เคเคธเคा เคฌोเคง เคเคฐाเคจेเคตाเคฒे เคถเคฌ्เคฆ เคे เคฐूเคช เคो เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจ เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคเคธเคी เคตिเคญเค्เคคि 'เคो' เคเคฐ 'เคे เคฒिเค' เคนै।
เคैเคธे- เคถिเคท्เคฏ เคจे เค เคชเคจे เคुเคฐु เคे เคฒिเค เคธเคฌ เคुเค เคिเคฏा। เคเคฐीเคฌ เคो เคงเคจ เคฆीเคिเค।
''เคตเคน เค เคฐुเคฃ เคे เคฒिเค เคฎिเค ाเค เคฒाเคฏा।''
เคเคธ เคตाเค्เคฏ เคฎें เคฒाเคจे เคा เคाเคฎ 'เค เคฐुเคฃ เคे เคฒिเค' เคนुเค। เคเคธเคฒिเค 'เค เคฐुเคฃ เคे เคฒिเค' เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจ เคाเคฐเค เคนै।
(i)เคเคฐ्เคฎ เคเคฐ เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจ เคा เคเค เคนी เคตिเคญเค्เคคिเคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคนै 'เคो', เคชเคฐ เคฆोเคจों เคे เค เคฐ्เคฅो เคฎें เค เคจ्เคคเคฐ เคนै। เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจ เคा 'เคो', 'เคे เคฒिเค' เค เคต्เคฏเคฏ เคे เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคฏा เคเคธเคे เค เคฐ्เคฅ เคฎें เคช्เคฐเคฏुเค्เคค เคนोเคคा เคนै, เคเคฌเคि เคเคฐ्เคฎ เคे 'เคो' เคा 'เคे เคฒिเค' เค เคฐ्เคฅ เคธे เคोเค เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคจเคนीं เคนै।
เคจीเคे เคฒिเคे เคตाเค्เคฏों เคชเคฐ เคง्เคฏाเคจ เคฆीเคिเค-
เคเคฐ्เคฎ- เคนเคฐि เคฎोเคนเคจ เคो เคฎाเคฐเคคा เคนै।......... เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจ- เคนเคฐि เคฎोเคนเคจ เคो เคฐुเคชเคฏे เคฆेเคคा เคนै।
เคเคฐ्เคฎ- เคเคธเคे เคฒเฅเคे เคो เคฌुเคฒाเคฏा।.......... เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจ- เคเคธเคจे เคฒเฅเคे เคो เคฎिเค ाเคเคฏाँ เคฆी।
เคเคฐ्เคฎ- เคฎाँ เคจे เคฌเค्เคे เคो เคेเคฒเคคे เคฆेเคा।....... เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจ- เคฎाँ เคจे เคฌเค्เคे เคो เคिเคฒौเคจे เคเคฐीเคฆे।
(ii) เคธाเคงाเคฐเคฃเคคः เคिเคธे เคुเค เคฆिเคฏा เคाเคคा เคนै เคฏा เคिเคธเคे เคฒिเค เคोเค เคाเคฎ เคिเคฏा เคाเคคा เคนै, เคตเคน เคชเคฆ เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจเคाเคฐเค เคा เคนोเคคा เคนै।
เคैเคธे- เคญूเคों เคो เค เคค्เคฐ เคฆेเคจा เคाเคนिเค เคเคฐ เคช्เคฏाเคธों เคो เคเคฒ। เคुเคฐु เคนी เคถिเคท्เคฏ เคो เค्เคाเคจ เคฆेเคคा เคนै।
(iii) 'เคे เคนिเคค', 'เคे เคตाเคธ्เคคे', 'เคे เคจिเคฐ्เคฎिเคค' เคเคฆि เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏเคตाเคฒे เค เคต्เคฏเคฏ เคญी เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคจเคाเคฐเค เคे เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคนै। เคैเคธे-
เคฐाเคฎ เคे เคนिเคค เคฒเค्เคท्เคฎเคฃ เคตเคจ เคเคฏे เคฅे।
เคคुเคฒเคธी เคे เคตाเคธ्เคคे เคนी เคैเคธे เคฐाเคฎ เคจे เค เคตเคคाเคฐ เคฒिเคฏा।
เคฎेเคฐे เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคนी เคเคถ्เคฐ्เคตเคฐ เคी เคोเค เคृเคชा เคจเคนीं।
(5)เค เคชाเคฆाเคจ เคाเคฐเค(Ablative case):-เคिเคธเคธे เคिเคธी เคตเคธ्เคคु เคा เค เคฒเค เคนोเคจा เคชाเคฏा เคाเคคा เคนै,
เคเคธे เค เคชाเคฆाเคจ เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें- เคธंเค्เคा เคे เคिเคธ เคฐूเคช เคธे เคिเคธी เคตเคธ्เคคु เคे เค เคฒเค เคนोเคจे เคा เคญाเคต เคช्เคฐเคเค เคนोเคคा เคนै, เคเคธे
เค เคชाเคฆाเคจ เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคเคธเคी เคตिเคญเค्เคคि 'เคธे' เคนै।
เคैเคธे- ''เคฆूเคฒ्เคนा เคोเฅे เคธे เคिเคฐ เคชเฅा।''
เคเคธ เคตाเค्เคฏ เคฎें 'เคिเคฐเคจे' เคी เค्เคฐिเคฏा 'เคोเฅे เคธे' เคนुเค เค เคฅเคตा เคिเคฐเคเคฐ เคฆूเคฒ्เคนा เคोเฅे เคธे เค เคฒเค เคนो เคเคฏा। เคเคธเคฒिเค 'เคोเฅे เคธे' เค เคชाเคฆाเคจ เคाเคฐเค เคนै।
เคिเคธ เคถเคฌ्เคฆ เคฎें เค เคชाเคฆाเคจ เคी เคตिเคญเค्เคคि เคฒเคเคคी เคนै, เคเคธเคธे เคिเคธी เคฆूเคธเคฐी เคตเคธ्เคคु เคे เคชृเคฅเค เคนोเคจे เคा เคฌोเคง เคนोเคคा เคนै। เคैเคธे-
เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคธे เคंเคा เคจिเคเคฒเคคी เคนै।
เคฎोเคนเคจ เคจे เคเฅे เคธे เคชाเคจी เคขाเคฒा।
เคฌिเคฒ्เคฒी เคเคค เคธे เคूเคฆ เคชเฅी
เคूเคนा เคฌिเคฒ เคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเคเคฒा।
เคเคฐเคฃ เคเคฐ เค เคชाเคฆाเคจ เคे 'เคธे' เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคฎें เค เคฐ्เคฅ เคा เค เคจ्เคคเคฐ เคเคฐเคฃเคตाเคเค เคे เคช्เคฐเคธंเค เคฎें เคฌเคคाเคฏा เคा เคुเคा เคนै।
(6)เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคाเคฐเค (Gentive case):-เคถเคฌ्เคฆ เคे เคिเคธ เคฐूเคช เคธे เคธंเค्เคा เคฏा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคे เคธंเคฌเคง เคा เค्เคाเคจ เคนो, เคเคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें- เคธंเค्เคा เคฏा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคे เคिเคธ เคฐूเคช เคธे เคिเคธी เค เคจ्เคฏ เคถเคฌ्เคฆ เคे เคธाเคฅ เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฏा เคฒเคाเคต เคช्เคฐเคคीเคค เคนो, เคเคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงเคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคเคธเคी เคตिเคญเค्เคคि 'เคा', 'เคी', เคเคฐ 'เคे' เคนैं।
เคैเคธे- ''เคธीเคคा เคा เคญाเค เคเคฏा เคนै।''
เคเคธ เคตाเค्เคฏ เคฎें เคीเคคा เคคเคฅा เคญाเค เคฆोเคจों เคถเคฌ्เคฆ เคธंเค्เคा เคนै। เคญाเค เคธे เคीเคคा เคा เคธंเคฌเคง เคฆिเคाเคฏा เคเคฏा เคนै। เคตเคน เคिเคธเคा เคญाเค เคนै ? เคीเคคा เคा। เคเคธเคฒिเค เคीเคคा เคा เคธंเคฌเคง เคाเคฐเค เคนै ।
เคฐเคนीเคฎ เคा เคฎเคाเคจ เคोเคा เคนै। เคธंเคฌंเคง เคा เคฒिंเค-เคตเคเคจ เคธंเคฌเคฆ्เคง เคตเคธ्เคคु เคे เค เคจुเคธाเคฐ เคนोเคคा เคนै। เคैเคธे- เคฐเคนीเคฎ เคी เคोเค เคฐी, เคฐเคนीเคฎ เคे เคฌेเคे। เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคฎें เคธंเคฌंเคง เคฎें 'เคा', 'เคी', 'เคे' เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคा เคฐूเคช 'เคฐा', 'เคฐी', 'เคฐे' เคฏा 'เคจा', 'เคจी', 'เคจे' เคญी เคนोเคคा เคนै। เคैเคธे- เคฎेเคฐा เคฒเฅเคा, เคฎेเคฐी เคฒเฅเคी, เคฎेเคฐे เคฒเฅเคे เคฏा เค เคชเคจा เคฒเฅเคा, เค เคชเคจी เคฒเฅเคी, เค เคชเคจे เคฒเฅเคे।
(i) เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงเคाเคฐเค เคा เคตिเคญเค्เคคिเคिเคน्เคจ 'เคा' เคนै। เคตเคเคจ เคเคฐ เคฒिंเค เคे เค เคจुเคธाเคฐ เคเคธเคी เคตिเคृเคคि 'เคे' เคเคฐ 'เคी' เคนै। เคเคธ เคाเคฐเค เคธे เค เคงिเคเคคเคฐ เคเคฐ्เคคृเคค्เคต, เคाเคฐ्เคฏ-เคाเคฐเคฃ, เคฎोเคฒ-เคญाเคต, เคชเคฐिเคฎाเคฃ เคเคค्เคฏाเคฆि เคा เคฌोเคง เคนोเคคा เคนै।
เคैเคธे-
เค เคงिเคเคคเคฐ- เคฐाเคฎ เคी เคिเคคाเคฌ, เคถ्เคฏाเคฎ เคा เคเคฐ।
เคเคฐ्เคคृเคค्เคต- เคช्เคฐेเคฎเคเคจ्เคฆ्เคฐ เคे เคเคชเคจ्เคฏाเคธ, เคญाเคฐเคคेเคจ्เคฆु เคे เคจाเคเค।
เคाเคฐ्เคฏ-เคเคฐเคฃ- เคाँเคฆी เคी เคฅाเคฒी, เคธोเคจे เคा เคเคนเคจा।
เคฎोเคฒ-เคญाเคต- เคเค เคฐुเคชเค เคा เคाเคตเคฒ, เคชाँเค เคฐुเคชเค เคा เคी।
เคชเคฐिเคฎाเคฃ- เคाเคฐ เคญเคฐ เคा เคนाเคฐ, เคธौ เคฎीเคฒ เคी เคฆूเคฐी, เคชाँเค เคนाเคฅ เคी เคฒाเค ी।
เคฆ्เคฐเคท्เคเคต्เคฏ- เคฌเคนुเคงा เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงเคाเคฐเค เคी เคตिเคญเค्เคคि เคे เคธ्เคฅाเคจ เคฎें 'เคตाเคฒा' เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคญी เคฒเคเคคा เคนै। เคैเคธे- เคฐाเคฎเคตाเคฒी เคिเคคाเคฌ, เคถ्เคฏाเคฎเคตाเคฒा เคเคฐ, เคช्เคฐेเคฎเคเคจ्เคฆเคตाเคฒे เคเคชเคจ्เคฏाเคธ, เคाँเคฆीเคตाเคฒी เคฅाเคฒी เคเคค्เคฏाเคฆि।
(ii) เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงเคाเคฐเค เคी เคตिเคญเค्เคคिเคฏों เคฆ्เคตाเคฐा เคुเค เคฎुเคนाเคตเคฐेเคฆाเคฐ เคช्เคฐเคฏोเค เคญी เคนोเคคे เคนै। เคैเคธे-
(เค ) เคฆिเคจ เคे เคฆिเคจ, เคฎเคนीเคจे เคे เคฎเคนीเคจे, เคนोเคฒी เคी เคนोเคฒी, เคฆीเคตाเคฒी เคी เคฆीเคตाเคฒी, เคฐाเคค เคी เคฐाเคค, เคฆोเคชเคนเคฐ เคे เคฆोเคชเคนเคฐ เคเคค्เคฏाเคฆि।
(เค) เคाเคจ เคा เคเค्เคा, เคฌाเคค เคा เคชเค्เคा, เคँเค เคा เค เคจ्เคงा, เคाँเค เคा เคชूเคฐा, เคฌाเคค เคा เคงเคจी, เคฆिเคฒ เคा เคธเค्เคा เคเคค्เคฏाเคฆि।
(เค) เคตเคน เค เคฌ เคเคจे เคा เคจเคนीं, เคฎैं เค เคฌ เคाเคจे เคा เคจเคนीं, เคตเคน เคिเคเคจे เคा เคจเคนीं เคเคค्เคฏाเคฆि।
(iii) เคฆूเคธเคฐे เคाเคฐเคों เคे เค เคฐ्เคฅ เคฎें เคญी เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงเคाเคฐเค เคी เคตिเคญเค्เคคि เคฒเคเคคी เคนै। เคैเคธे- เคเคจ्เคฎ เคा เคญिเคाเคฐी= เคเคจ्เคฎ เคธे เคญिเคाเคฐी (เคเคฐเคฃ), เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคा เคเฅเคจा= เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคชเคฐ เคเฅเคจा (เค เคงिเคเคฐเคฃ)।
(iv) เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง, เค เคงिเคाเคฐ เคเคฐ เคฆेเคจे เคे เค เคฐ्เคฅ เคฎें เคฌเคนुเคงा เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงเคाเคฐเค เคी เคตिเคญเค्เคคि เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคนोเคคा เคนै। เคैเคธे- เคนเคฐि เคो เคฌाเคฒ-เคฌเค्เคा เคจเคนीं เคนैं। เคฐाเคฎ เคे เคฌเคนเคจ เคนुเค เคนै। เคฐाเคा เคे เคँเคें เคจเคนीं เคนोเคคी, เคेเคตเคฒ เคाเคจ เคนोเคคे เคนैं। เคฐाเคตเคฃ เคจे เคตिเคญीเคทเคฃ เคे เคฒाเคค เคฎाเคฐी। เคฌ्เคฐाเคน्เคฎเคฃ เคो เคฆเค्เคทिเคฃा เคฆो।
(v) เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงเคाเคฐเค เคा เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคฐा-เคฐे-เคฐी เคเคฐ เคจा-เคจे-เคจी เคนो เคाเคคा เคนै। เคैเคธे- เคฎेเคฐा เคฒเฅเคा, เคฎेเคฐी เคฒเฅเคी, เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เคเคฐ, เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เคชเคเฅी, เค เคชเคจा เคญเคฐोเคธा, เค เคชเคจी เคฐोเคी।
(7)เค เคงिเคเคฐเคฃ เคाเคฐเค (Locative case):-เคถเคฌ्เคฆ เคे เคिเคธ เคฐूเคช เคธे เค्เคฐिเคฏा เคे เคเคงाเคฐ เคा เค्เคाเคจ เคนोเคคा เคนै, เคเคธे เค เคงिเคเคฐเคฃ เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें- เค्เคฐिเคฏा เคฏा เคเคงाเคฐ เคो เคธूเคिเคค เคเคฐเคจेเคตाเคฒी เคธंเค्เคा เคฏा เคธเคฐ्เคตเคจाเคฎ เคे เคธ्เคตเคฐूเคช เคो เค เคงिเคเคฐเคฃ เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคเคธเคी เคตिเคญเค्เคคि 'เคฎें' เคเคฐ 'เคชเคฐ' เคนैं।
เคैเคธे-
เคฎोเคนเคจ เคฎैเคฆाเคจ เคฎें เคेเคฒ เคฐเคนा เคนै। เคเคธ เคตाเค्เคฏ เคฎें 'เคेเคฒเคจे' เคी เค्เคฐिเคฏा เคिเคธ เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคนो เคฐเคนी เคนै ?
เคฎैเคฆाเคจ เคชเคฐ। เคเคธเคฒिเค เคฎैเคฆाเคจ เคชเคฐ เค เคงिเคเคฐเคฃ เคाเคฐเค เคนै।
เคฆूเคธเคฐा เคเคฆाเคนเคฐเคฃ-''เคฎเคจเคฎोเคนเคจ เคเคค เคชเคฐ เคेเคฒ เคฐเคนा เคนै।'' เคเคธ เคตाเค्เคฏ เคฎें 'เคेเคฒเคจे' เคी เค्เคฐिเคฏा เคिเคธ เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคนो เคฐเคนी เคนै?
'เคเคค เคชเคฐ' । เคเคธเคฒिเค 'เคเคค เคชเคฐ' เค เคงिเคเคฐเคฃ เคाเคฐเค เคนै।
(i) เคเคญी-เคเคญी 'เคฎें' เคे เค เคฐ्เคฅ เคฎें 'เคชเคฐ' เคเคฐ 'เคชเคฐ' เคे เค เคฐ्เคฅ เคฎें 'เคฎें' เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคนोเคคा เคนै। เคैเคธे- เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคเคฐ เคชเคฐ เคाเคฐ เคเคฆเคฎी เคนैं=เคเคฐ เคฎें। เคฆूเคाเคจ เคชเคฐ เคोเค เคจเคนीं เคฅा =เคฆूเคाเคจ เคฎें। เคจाเคต เคเคฒ เคฎें เคคैเคฐเคคी เคนै =เคเคฒ เคชเคฐ।
(ii) เคเคญी-เคเคญी เค เคงिเคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคी เคตिเคญเค्เคคिเคฏों เคा เคฒोเคช เคญी เคนो เคाเคคा เคนै। เคैเคธे-
เคเคจ เคฆिเคจों เคตเคน เคชเคเคจे เคนै।
เคตเคน เคธเคจ्เคง्เคฏा เคธเคฎเคฏ เคंเคा-เคिเคจाเคฐे เคाเคคा เคนै।
เคตเคน เคฆ्เคตाเคฐ-เคฆ्เคตाเคฐ เคญीเค เคฎाँเคเคคा เคเคฒเคคा เคนै।
เคिเคธ เคธเคฎเคฏ เคตเคน เคเคฏा เคฅा, เคเคธ เคธเคฎเคฏ เคฎैं เคจเคนीं เคฅा।
เคเคธ เคเคเคน เคเค เคธเคญा เคนोเคจे เคा เคฐเคนी เคนै।
(iii) เคिเคจाเคฐे, เคเคธเคฐे เคเคฐ เคฆिเคจों เคैเคธे เคชเคฆ เคธ्เคตเคฏं เคธเคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เค เคงिเคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคे เคนै เคเคฐ เคฏเคนाँ, เคตเคนाँ, เคธเคฎเคฏ เคเคฆि เคชเคฆों เคा เค เคฐ्เคฅ เคธเคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เค เคงिเคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคा เคนै। เค เคคः เคเคจ เคชเคฆों เคी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เค เคงिเคเคฐเคฃเคाเคฐเค เคा เคช्เคฐเคค्เคฏเคฏ เคจเคนीं เคฒเคเคคा।
(8)เคธंเคฌोเคงเคจ เคाเคฐเค(Vocative case):-เคिเคจ เคถเคฌ्เคฆों เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคिเคธी เคो เคฌुเคฒाเคจे เคฏा เคชुเคाเคฐเคจे เคฎें เคिเคฏा เคाเคคा เคนै, เคเคธे เคธंเคฌोเคงเคจ เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें-เคธंเค्เคा เคे เคिเคธ เคฐूเคช เคธे เคिเคธी เคे เคชुเคाเคฐเคจे เคฏा เคธंเคेเคค เคเคฐเคจे เคा เคญाเคต เคชाเคฏा เคाเคคा เคนै, เคเคธे เคธเคฎ्เคฌोเคงเคจ เคाเคฐเค เคเคนเคคे เคนै।
เคเคธเคी เคตिเคญเค्เคคि 'เค เคฐे', 'เคนे' เคเคฆि เคนै।
เคैเคธे-
'เคนे เคญเคเคตाเคจ' เคธे เคชुเคाเคฐเคจे เคा เคฌोเคง เคนोเคคा เคนै। เคธเคฎ्เคฌोเคงเคจเคाเคฐเค เคी เคोเค เคตिเคญเค्เคคि เคจเคนीं เคนोเคคी เคนै। เคเคธे เคช्เคฐเคเค เคเคฐเคจे เคे เคฒिเค 'เคนे', 'เค เคฐे', 'เคฐे' เคเคฆि เคถเคฌ्เคฆों เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคนोเคคा เคนै।
เคฆूเคธเคฐा เคเคฆाเคนเคฐเคฃ-เคนे เคถ्เคฏाเคฎ !เคเคงเคฐ เคเค । เค เคฐे! เคคुเคฎ เค्เคฏा เคเคฐ เคฐเคนे เคนो ? เคเคชเคฏुเค्เคค्เคค เคตाเค्เคฏों เคฎें 'เคนे เคถ्เคฏाเคฎ!, เค เคฐे!' เคธंเคฌोเคงเคจ เคाเคฐเค เคนै।
No comments:
Post a Comment
thaks for visiting my website