हिन्दी विलोम शब्द (501 - 750)
| शब्द | विलोम |
| चिर | नवीन, अचिर |
| चिरंतर | नश्वर |
| चेतन | अचेतन |
| चोर | साधु |
| चचल | स्थिर |
| चतुर | मुर्ख |
| चाहा | अनचाहा |
| चालक | बेवकूफ |
| चुस्त | ढीला |
| चय | अपचय |
| चिकना | रुखड़ा |
| चाँदनी | अँधेरी |
| चमकदार | चमकहीन |
| चालू | सुस्त, बंद |
| चिंतत | निश्चिन्त |
| चपल | गंभीर |
| छली, छल | निश्छल |
| छाँह | धूप |
| छूत | अछूत |
| छाया | प्रकाश, रोशनी |
| क्षुद्र | महान् |
| छेद्य | अछेद्य |
| छूट | कैद |
| क्षणिक | शाश्वत |
| जीव | निर्जीव |
| जटिल | सरल |
| जय | पराजय |
| जड़ | चेत्तन |
| जल | थल |
| जवानी | बुढ़ापा |
| जागरण | निद्रा |
| जाग्रत | सुषुप्त |
| जागृति | सुषुप्ति |
| जात | परजात |
| जाड़ा | गर्मी |
| जीवन | मरण |
| जोड़ | घटाव |
| ज्योति | तम, तिमिर |
| ज्वार | भाटा |
| जंगम | स्थावर |
| ज्येष्ठ | कनिष्ठ |
| जेय | अजेय |
| जब | तब |
| जीवित | मृत |
| जल्लाद | देवता |
| जीना | मरना |
| जंगल | मरुभूमि |
| जमीन | आसमान |
| जनता | सरकार |
| जरा | जवानी |
| जीवात्मा | परमात्मा |
| ज्योतिर्मय | तपोमय |
| झूठ | सच |
| झोपडी | महल |
| झूठा | सच्चा |
| झगड़ा | मेल, मिलाप |
| डरपोक | निडर, साहसी |
| ढलना | चढ़ना |
| ढीठ | संकोची |
| ढालवाँ | चढ़।व, चढाई |
| ताप | शीत |
| तम | आलोक |
| तीव्र | मंद |
| तुक्ष | महान् |
| तिमिर | प्रकाश, ज्योति |
| तामसिक | सात्विक |
| तरल | ठोस |
| तरुण | वृद्ध |
| तारीफ | शिकायत |
| तिक्त | मधुर |
| तीक्ष्ण | कुँठित |
| त्तटस्थ | पक्षपाती |
| तृषा | तृप्ति |
| त्याज्य | अत्याज्य |
| तुकांत | अतुकांत |
| त्यागी | स्वार्थी |
| थोक | खुदरा |
| थोड़ा | बहुत |
| देव | दानव |
| देवता | राक्षस |
| देय | अदेय |
| दुष्ट | सज्जन |
| देवत्व | दानवत्व |
| दिन | रात |
| दिवा | रात्रि |
| दीर्घकाय | लघुकाय, कृशकाय, क्षीणकाय |
| देर | सबेर, जल्द |
| दुराचारी | सदाचारी |
| दंड | पुरस्कार |
| दाता | कृपण, कंजूस |
| दूषित | स्वच्छ |
| दुर्बल | सबल |
| दक्षिण | उत्तर, वाम |
| द्रुत | विलंबित |
| देश | परदेश, विदेश |
| दुर्दिन | सुदिन |
| देहाती | शहरी |
| दुर्गति | सद्गति |
| दुर्भाग्य | सौभाग्य |
| दुर्भाव | सद्भाव |
| दिनचर्या | रात्रिचर्या |
| दोषी | निर्दोष |
| दयालु | निर्दय |
| दुर्लभ | सुलभ |
| दृढ़ | विचलित |
| दृश्य | अदृश्य |
| दोष | गुण |
| दूश्यकाव्य | श्रव्यकाव्य |
| दीर्घ | हस्व |
| दृदांत | शांत |
| धनी | निर्धन, गरीब |
| धर्म | अधर्म |
| धूप | छाँह |
| धनवान | निर्धन, दरिद्र |
| नूतन | पुरातन |
| न्यून | अधिक |
| नश्वर | अनश्वर, शाश्वत |
| निदा | स्तुति |
| नागरिक | ग्रामीण |
| निर्मल | मलिन |
| निरामिष | सामिष |
| निर्लज्ज | सलज्ज |
| निर्दोष | सदोष |
| निर्माण | विनाश |
| नगर | ग्राम |
| नैसर्गिक | कृत्रिम |
| निष्काम | सकाम |
| निरक्षर | साक्षर |
| नकली | असली |
| नमकहराम | नमकहलाल |
| नया | पुराना |
| नर | नारी, मादा |
| नवीन | प्राचीन |
| निगलना | उगलना |
| निडर | डरपोक |
| नित्य | अनित्य |
| न्याय | अन्याय |
| नगर | ग्रामीण |
| नख | शिख |
| नफा | नुकसान |
| निद्रा | जागरण |
| नेकी | बदी |
| निशीथ | मध्याहृ |
| निषिद्ध | विहित |
| निजी | सरकारी, सार्वजनिक |
| नम | शुष्क, खुश्क |
| नराघम | नरोत्तम |
| नजदीक | दूर |
| नापाक | पाक |
| नद | नदी |
| नज़रबंद | नजरमुक्त |
| नमाज | कलमा |
| नेम | कुनेम |
| नास्तिक | आस्तिक |
| निर्जीव | सजीव |
| निरर्थक | सार्थक |
| निश्चेष्ट | सचेष्ट |
| निषेध | विधि |
| नीरस | सरस |
| नैतिक | अनैतिक |
| पक्ष | विपक्ष |
| पतन | उत्थान |
| पतनोन्मुख | विकासोन्मुख |
| पंडित | मूर्ख |
| परमार्थ | स्वार्थ, आत्मार्थ |
| पराजय | जय |
| पराया | अपना |
| परतंत्र | स्वतंत्र |
| पता | खोज, लापता |
| परिश्रम | विश्राम |
| पवित्र | अपवित्र |
| प्रकट | गुप्त |
| प्रकाश | अंधकार |
| प्रख्यात | अख्यात |
| प्रतीची | प्राची |
| प्रज्ञ | मूढ़ |
| प्रतिकूल | अनुकूल |
| प्रत्यक्ष | परोक्ष, अप्रत्यक्ष |
| प्रघान | गौण |
| प्राप्त | अप्राप्त |
| प्रयोग | अप्रयोग |
| प्रलय | सृष्टि |
| प्रवृत्ति | निवृति |
| प्रशंसा | निंदा |
| प्रसाद | विषाद, कोप |
| पनी | आग |
| पाप | पुण्य |
| पालक | संहारक |
| पाश्चात्य | पूर्वीय |
| प्राकृतिक | अप्राकृतिक |
| प्रारंभ | अंत |
| प्रारंभिक | अंतिम |
| पुरातन | कूस्वा नवीन |
| पूर्व | पश्चिम, उतर, उपर |
| पूर्णता | अपूर्णता |
| प्रेम | घृणा |
| पूर्णिमा | अमावस्या |
| पृथु | तनु |
| पुरस्कार | तिरस्कार, दंड |
| पूरा | अधुरा |
| प्रश्न | उत्तर |
| पमुख | सामान्य |
| पूर्ववर्ती | परवर्ती, उत्तरवर्ती |
| परतंत्रता | सवतंत्रता |
| प्राण | निष्प्राण |
| प्रातः | सायं |
| पुष्ट | अपुष्ट, क्षीण |
| पोषक | शोषक |
| प्रसिद्ध | अप्रसिद्ध, अज्ञात |
| पालन | संहार, पीड़न |
| पेट | पीठ |
| प्रदोष | प्रत्युष |
| प्रथम | अंतिम |
| प्रभु | भृत्य |
| प्राय: | विरला |
| प्रारब्ध | पौरुष |
| प्रस्कूटित | सकुंचित |
| पूरब | पश्चिम |
| परोपकारी | स्वार्थी |
| पूर्चाह्न | अपराह्न |
| पर्णकुटी | महल, प्रासाद |
| प्रस्थान | आगमन |
| पहुँचना | छूटना, खुलना |
| परिश्रमी | आलसी, कामचोर |
| पुरुष | स्त्री |
| परकीय | स्वकीय |
| फलदायक | निष्कल |
| फायदा | नुकसान |
| फैला | सिमटा, सिकुड़ा |
| बंधन | मुक्ति, मोक्ष |
| बलवान | बलहीन |
| बहिरंग | अंतरंग |
| बाहूय | अभ्यतर |
| बाढ़ | सूखा |
| बर्बर | सभ्य |
| बच्चा | बुढा |
| बढ़िया | घटिया |
| वुरा | भला |
| बालक | वृद्ध |
| बुराई | भलाई |
| बहार | पतझड़, खिजाँ |
| बाहर | भीतर |
| बसाना | उजाड़ना |
| बनाना | बिगाडना |
| बीमार | नीरोग, स्वस्थ |
| बहिस्कार | स्वीकार, अंगीकार |
| बुद्धिमान | बुद्धिहीन, मूर्ख |
| बेगम | बादशाह |
| बली | निर्बल |
| वैर | मित्रता, दोस्ती |
| वृहत | लघु |

No comments:
Post a Comment
thaks for visiting my website